ਦੱਖਣ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁਣ ਪੰਜਾਬ ਚੰਦਨ ਹੱਬ ਬਨਣ ਦੀ ਰਾਹ ਤੇ ਹੈ । ਇਸਦੇ ਲਈ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਦਾ ਜੰਗਲ ਵਿਭਾਗ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਅਦਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਤ 1 ਲੱਖ ਪੌਦ ਦੀ ਨਰਸਰੀ ਤੋਂ ਚੰਦਨ ਦੇ ਬੂਟਿਆਂ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ । ਉਹ ਦਿਨ ਦੂਰ ਨਹੀਂ ਜਦੋਂ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਪੰਜਾਬ ਚੰਦਨ ਦੀ ਖੁਸ਼ਬੂ ਨਾਲ ਮਹਿਕੇਗਾ ।
ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਤੋਂ ਨਾ ਕੇਵਲ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹੋਰ ਜਿਲਿਆਂ ਸਗੋਂ ਗੁਆਂਢੀ ਰਾਜਾਂ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਹਰਿਆਣਾ ਨੂੰ ਵੀ ਬੂਟੇ ਸਪਲਾਈ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ । ਪੰਜਾਬ ਚੰਦਨ ਦੀ ਖੇਤੀ ਲਈ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦਾ ਗੁਰੂ ਸਾਬਤ ਹੋਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਚੰਦਨ ਦੀ ਖੇਤੀ ਤੋਂ ਕਿਸਾਨ ਲੱਖਾਂ-ਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਏ ਕਮਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ।
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਉਦਯੋਗ ਅਤੇ ਵਾਣਿਜ ਮੰਤਰੀ ਸੁੰਦਰ ਸ਼ਾਮ ਅਰੋੜਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਚੰਦਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਉਦਯੋਗਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਵਾ ਦੇਣ ਲਈ ਹਰ ਸੰਭਵ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਰਦੀ ਰਹੇਗੀ ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਚੰਦਨ ਦੇ ਤੇਲ ਦਾ ਦਵਾਈ, ਧੁੱਪ, ਅਗਰਬੱਤੀ, ਸਾਬਣ ,ਪਰਫਿਊਮ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਯੋਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਵੱਲੋਂ ਚੰਦਨ ਦੀ ਪ੍ਰੋਸੇਸਿੰਗ ਲਈ ਉਦਯੋਗ ਅਤੇ ਚੰਦਨ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਮਾਰਕੇਟਿੰਗ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਪਾਰਕ ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ ਉਪਲੱਬਧ ਕਰਵਾਉਣ ਵਰਗੇ ਕਦਮ ਚੁੱਕੇ ਜਾਣਗੇ ਤਾਂ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਚੰਦਨ ਦੀ ਖੇਤੀ ਅਤੇ ਚੰਦਨ ਉਤਪਾਦ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਰਾਜ ਬਣ ਸਕੇ ।
ਤਲਵਾੜਾ, ਜਨੌੜੀ ਅਤੇ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਸਥਿਤ ਜੰਗਲ ਵਿਭਾਗ ਦੀਆਂ ਨਰਸਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਚੰਦਨ ਦੇ ਬੂਟੇ
ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਈਸ਼ਾ ਕਾਲਿਆ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਸਮੇਂ ਤਲਵਾੜਾ, ਜਨੌੜੀ ਅਤੇ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਸਥਿਤ ਜੰਗਲ ਵਿਭਾਗ ਦੀਆਂ ਨਰਸਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਚੰਦਨ ਦੇ ਬੂਟੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ । ਇੱਕ ਬੂਟੇ ਦੀ ਕੀਮਤ 30 ਰੁਪਏ ਰੱਖੀ ਗਈ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਕਿਸਾਨਾਂ ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੈਣ ਤੇ ਆਰਥਿਕ ਬੋਝ ਨਾ ਪਵੇ ।
ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਵੱਲੋਂ ਹੁਣ ਤੱਕ 15 ਹਜਾਰ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਬੂਟੇ ਫਾਜਿਲਕਾ,ਅਬੋਹਰ,ਮੁਕਤਸਰ,ਜਲੰਧਰ, ਮੋਗਾ ਅਤੇ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਹਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਵੱਖ – ਵੱਖ ਜਿਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਪਲਾਈ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ । ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਕੋਲ ਕਰੀਬ ਸਵਾ ਲੱਖ ਚੰਦਨ ਦੇ ਬੂਟੇ ਤਿਆਰ ਹਨ । ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਦੇ ਪਿੰਡ ਬਿਛੋਹੀ ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਕਮਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ ਨੇ 100 ਬੂਟੇ ਲਗਾਏ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹ ਫਸਲੀ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਫਸੇ ਬਾਕੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਸਰੋਤ ਬਣੇ ਹਨ ।
ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ ਚੰਦਨ ਦੇ ਕਰੀਬ 532 ਬੂਟੇ ਲਗਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ
ਡੀ ਐੱਫ ਓ ਕੁਲਰਾਜ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ ਚੰਦਨ ਦੇ ਕਰੀਬ 532 ਬੂਟੇ ਲਗਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ । ਇੱਕ ਬੂਟੇ ਦੇ ਨਾਲ 20 ਕਿੱਲੋ ਅੰਦਰਲੀ ਲੱਕੜ ( ਹਾਰਟਵੁਡ ) ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਅਤੇ 7ਵੇਂ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਹਾਰਟਵੁਡ ਤਿਆਰ ਹੋਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਲੱਕੜ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ 4 ਤੋਂ 8 ਹਜਾਰ ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿੱਲੋ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਵਿੱਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
ਚੰਦਨ ਦੇ ਬੂਟੇ ਤੋਂ ਚਾਰ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਹੀ ਬੀਜ ਮਿਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ , ਜਿਸਦੇ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨ ਦੀ ਚੰਗੀ ਕਮਾਈ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਕਰੀਬ 14 ਸਾਲ ਤੱਕ ਇਸਦੀ ਅੰਦਰਲੀ ਲੱਕੜ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਕਿਸਾਨ ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ 2.25 ਕਰੋੜ ਤੱਕ ਕਮਾਈ ਲੈ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
ਚੰਦਨ ਦਾ ਤੇਲ ਕਰੀਬ ਪੌਣੇ ਤਿੰਨ ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਲੀਟਰ ਵਿਕਦਾ ਹੈ । ਚੰਦਨ ਦੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਬਾਜਾਰਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕਾਫ਼ੀ ਮੰਗ ਹੈ । ਜੰਗਲ ਵਿਭਾਗ ਵਲੋਂਂ ਨਾ ਸਿਰਫ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਚੰਦਨ ਦੇ ਬੂਟੇ ਦਿੱਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਸਗੋਂ ਇਸਦੀ ਖੇਤੀ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਇਸਦੀ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਕਾਮਯਾਬ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ ।
ਦੂੱਜੇ ਬੂਟਿਆਂ ਤੋਂ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਖੁਰਾਕ, 14 ਸਾਲ ਲੱਗਦੇ ਹਨ ਤਿਆਰ ਹੋਣ ਵਿੱਚ, ਦਰਖਤ ਦੀ ਕੀਮਤ ਕਰੀਬ ਡੇਢ ਲੱਖ
ਡੀਸੀ ਈਸ਼ਾ ਕਾਲਿਆ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਚੰਦਨ ਦਾ ਦਰਖ਼ਤ ਲੱਗਭੱਗ 14 ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਸਮੇਂ ਚੰਦਨ ਦੇ ਦਰਖਤ ਦੀ ਕੀਮਤ ਕਰੀਬ ਡੇਢ ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਹੈ । ਚੰਦਨ ਦੇ ਬੂਟੇ ਦੀ ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਪੈਰਾਸਾਇਟਿਕ ਪਲਾਂਟ ਹੈ । ਭਾਵ ਇਹ ਕਿ ਆਪਣੀ ਖੁਰਾਕ ਦੂੱਜੇ ਬੂਟੇ ਤੋਂ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ।
ਇਸਨ੍ਹੂੰ ਤਿਆਰ ਹੋਣ ਵਿੱਚ ਸਮਾਂ ਲੱਗਦਾ ਹੈ , ਇਸ ਲਈ ਕਿਸਾਨ ਇਸਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਡੇਕ , ਅੰਬ , ਔਲਾ ਲਗਾ ਸਕਦੇ ਹਨ । ਘੱਟ ਸਮੇ ਦੇ ਅੰਤਰਾਲ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਕਮਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਜੰਗਲ ਖੇਤਰ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ ।
